حمل مواد سوخت

حمل مواد سوختی

حمل مواد سوختی یا ترانزیت سوخت و مواد نفتی پر ریسک ترین نوع حمل و نقل می باشد. این نوع حمل و نقل اغلب از روشهای حمل و نقل زمینی و حمل و نقل دریایی و حمل و نقل ریلی صورت می پذیرد که این خدمات طبق مقررات و ضوابط خاصی انجام می شود. حمل مواد سوختی باید حتی الامکان توسط وسایل نقلیه مسقف انجام شود تا از تابش مستقیم نور خورشید و یا بارش باران در امان باشد.

تاریخچه سوخت

نفت، گاز، بنزین، گازوئیل، مشتقات نفتی، میعانات گازی و … را بارها شنیده ایم. از هنگامی که بشر به طور اتفاقی آتش را کشف می کند و کم کم یاد می گیرد چطور آتش را روشن کند به سوخت احتیاج داشته است. کشف نفت به عنوان مهمترین کشف نیمه دوم قرن نوزدهم، تاثیر شگرفی در توسعه صنایع و وسایل حمل و نقل برجای گذاشت و در سال های بعد، به یکی از مهم ترین منابع انرژی تبدیل شد که حتی بر سیاست های جهانی نیز تاثیر زیادی داشته و دارد. پس از استخراج نفت از زمین، نیاز به حمل و نقل و توزیع به پالایشگاه ها و ارتقاء دهنده ها است که نفت را به اجزای قابل استفاده تبدیل می کنند. بعد از پالایش، محصولات نفتی قابل استفاده دوباره به مکان های توزیع در سراسر جهان منتقل می شود. بنابراین، نفت در هر دو صورت اولیه و به عنوان یک محصول نهایی حمل می شود.

انواع سوخت ها:

بنزین یا  Gasoline: بنزین بیشترین سهم را در بین سوخت های مصرفی دارد. تولید بنزین در پالایشگاه از طریق تقطیر نفت خام و شکستن هیدروکربونهای بزرگتر در آن به ترکیبات کوچکتر انجام می گیرد.

نفت گاز یا Dieseel: گازوئیل یا نفت گاز به لحاظ مصرف دومین رتبه را دارد.

سوخت های جایگزین:

LPG یا گاز مایع نفتی: از دو ترکیب هیدروکربنی پروپان و بوتان تشکیل می شود و در برخی نقاط دنیا به دلیل ترکیب عمده آن یعنی پروپان، با نام پروپان شناخته می شود. پروپان به عنوان محصول فرعی فرایندهای تصفیه و تولید گاز طبیعی و پالایش نفت خام تولید می شود.

گاز طبیعی فشرده شده یا CNG: سی ان جی عمدتا در مصارف صنعتی و خانگی و تاسیسات تولید بخار و برق کاربرد دارد و به علت کیفیت سوختن خوب، وجود منابع کافی و در دسترس بودن، از دیدگاه اقتصادی به عنوان اصلی ترین سوخت جایگزین در کشور ایران مطرح می شود.

گاز طبیعی مایع یا LNG: یکی دیگر از روش های استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت، سرد نمودن آن در فشار اتمسفر تا دمای ۲۶۰- F° است.البته هزینه بالای تولید ال ان جی، هنوز استفاده از این نوع سوخت در دنیا تجاری نشده است.

از دیگر سوخت های جایگزین می توان به سوخت الکتریسیته، سوخت های زیستی مانند بیواتانول، هیدروژن و پیل سوختی و بیودیزل اشاره کرد.

اهمیت حمل و نقل سوخت

اهمیت سوختهمانطور که بیان شد سوخت در انواع مختلف خود، از جایگاه مهمی در اقتصاد دنیا برخوردار است، بنابراین حمل و نقل سوخت نیز یکی از مهم ترین انواع حمل و نقل است که در جهان جریان دارد. ایمنی نیز یک نگرانی کلیدی برای انواع حمل و نقل و فعالیت های حمل و نقل جاده ای، دریایی و … است. ایمنی در حمل و نقل می تواند شامل انتقال افراد، ارائه محصولات یا انتقال کالاها و تجهیزات به داخل و خارج از حوزه هایی باشد که ما در آن فعالیت می کنیم. بسته به محیط زیست محلی و انواع حمل و نقل که ما از آن ها استفاده می کنیم، خطرات متفاوت است. سوخت هایی مانند نفت غالبا در نقاط دور افتاده تولید می شود. بنابراین برای انتقال نفت استخراج شده نیاز به چرخه حمل و نقل است که از یک سو نفت خام را  به منظور پالایش به پالایشگاه ها انتقال داده واز سوی دیگر محصولات تصفیه شده در پالایشگاه ها به جایی که آن ها مصرف می شود منتقل شوند. در این میان روش های مختلفی برای حمل و نقل سوخت وجود دارد که همه آن ها به میزان زیادی مهم هستند. پیشرفت در تکنیک های اکتشاف و استخراج (مانند حفاری دریایی)، به این معنی است که سوخت در حال جابجایی و بازیابی از نقاط دور در سراسر جهان است.

کامیون های تانکردار

کامیون های تانکردار همچنین نوعی روش حمل و نقل نفتی هستند، با این حال آنها به طور عملیاتی همانند حمل و نقل ریلی هستند؛ به این صورت که چندین کامیون بزرگ با مخازن ذخیره مجهز برای انتقال مقادیر قابل توجهی از نفت مورد استفاده قرار می گیرند. به طور کلی، کامیون ها برای حمل ظرفیت های کوچک در فواصل کوتاه نفت استفاده می شوند و به ندرت نفت خام را حمل می کنند. در عوض، کامیون ها معمولا برای انتقال نفت تصفیه شده مانند بنزین به مکان های توزیع مانند ایستگاه های گاز استفاده می شود. با این وجود، کامیون ها می توانند آزادانه تر عمل کنند چون فقط به جاده ها نیاز دارند تا سفر کنند. به عبارت دیگر کامیون کمتر از سایر روش ها کارآمد است، اما مزیت خاص آن ها این است که آن ها امکان سفر مستقیم از منبع به مقصد را فراهم می کنند.

مخاطرات حمل و نقل مواد سوختی

هر روش حمل و نقل سوخت دارای پتانسیل زیادی برای نشت، است. سوخت بیشتر در هنگام بارگیری و یا تخلیه ریخته می شود. ریختن سوخت عواقب بعضا جبران ناپذیری دارد. از جمله مخاطرات زیست محیطی، از بین رفتن جانورانی که در تماس با این سوخت ها قرار می گیرند، آتش سوزی، مسمومیت گیاهان، حیوانات و انسان ها، صدمات و تلفات جانی و … احتراق سوخت هایی مانند نفت به مقدار بسیار زیادی به انتشار گازهای co2 کمک می کنند. بخصوص در حمل و نقل جاده ای سوخت، این میزان بیشتر است. به طور کلی خطرات قابل توجهی در حمل و نقل سوخت وجود دارد. بنابراین هر روش حمل و نقلی که برای جابجایی سوخت مورد استفاده قرار می گیرد ممکن است خطرآفرین باشد. در اینجاست که پای وضع مقررات به منظور نظارت هرچه بیشتر بر حمل و نقل سوخت به میان می آید تا از میزان خطرات این چنینی کاسته شود. وضع استانداردهایی که مشخص کند تمامی وسایل و ماشین آلاتی که برای حمل و جابجایی سوخت مورد استفاده قرار می گیرند باید دارای این استانداردها باشند. تانکرها و نفتکش ها، کامیون های حمل سوخت، واگن های قطار، کشتی های نفتکش و … باید دارای مشخصاتی باشند که کمترین میزان خطر را در صورت نشت سوخت رقم بزنند.